spadać

1. Ciężar, kamień spadł komuś z serca, z piersi «ktoś pozbył się troski, zmartwienia, doznał uczucia ulgi»: W takim razie załatwione! Ja Beatkę sam zawiadomię. Pojęcia nie masz, stary, jak się cieszę, kamień mi spadł z serca. J. Andrzejewski, Miazga.

2. Coś spadło komuś (jak) z nieba «ktoś coś dostał, umożliwiono mu coś akurat w tym momencie, kiedy tego najbardziej potrzebował, a wcale się tego nie spodziewał»: Z domu dostaje mniejsze paczki i rzadziej. Narzeka na brak gotówki. Te papierosy spadły mu więc jak z nieba. P. Pytlakowski, Czekajac.

3. Krew, śmierć czyjaś spadnie na kogoś «ktoś stanie się winnym czyjejś śmierci»: (...) krew ich spadnie na tych, którzy wiedząc o gniazdach piekielnej machinacji milczą z tchórzostwa. B. Petrozolin-Skowrońska, Noc.

4. Ktoś spadł komuś (jak) z nieba «ktoś zjawił się nieoczekiwanie i w samą porę, kiedy był akurat potrzebny»: Mój wspólnik w pracy to też skarb. Bez niego nie poradziłabym sobie z nawałem zleceń. Naprawdę z nieba mi spadł (...). TSt 9/1996.

5. Ktoś spadł z księżyca, jakby spadł z księżyca «o kimś, kto się zupełnie nie orientuje w sytuacji, nie wie, nie rozumie, co się dzieje»: Czy pani z księżyca spadła? Starać się o zapomogę, mając pracę? Nam nie starcza dla tych, którzy nie pracują, a w rodzinie alkoholizm! Polityka 25/2000.

6. Spaść z obłoków (na ziemię) «zetknąć się boleśnie z niemiłą rzeczywistością»: Ale ciągła huśtawka nastrojów na dłuższą metę jest nie do wytrzymania. W końcu z trzaskiem spadasz z obłoków na ziemię, nie mogąc uwierzyć, jak mogłaś tak się zachowywać. Cosm 7/1998.

7. pot. Z byka spadłeś (spadł, spadliście itp.)? «zwrot wyrażający zaskoczenie czyjąś wypowiedzią lub czyimś zachowaniem i oceniający je jako niewłaściwe, nierozsądne; oszalałeś (oszalał, oszaleliście itp.), skąd ci (jemu, wam itp.) to przyszło do głowy?»: – Co wy tu, jasny gwint, kombinujecie? – spytała bez lwowskiego akcentu i bez zahamowań dziewczyny z dobrego domu. – Jakiś pojedynek? Z byka żeście spadli? B. Madej, Półtraktat.

Bielmo spadło komuś z oczu, łuska, zasłona spadła komuś z oczu zob. oko 4.

Coś spadło do zera zob. zero 1.

Coś spadło jak grom, jak piorun (z jasnego nieba) zob. grom 2.

Coś spadło komuś na głowę, na kark, na łeb zob. zwalić się 1.

Dać komuś, co z nosa spadnie zob. nos 4.

Gromy, wyzwiska itp. spadły komuś na głowę, na czyjąś głowę zob. głowa 21.

Korona komuś z głowy nie spadnie zob. korona 2.

Ktoś spadł komuś na głowę, na kark, na łeb zob. zwalić się 2.

Maska z kogoś spadła zob. maska.

Nic z nieba nie spada zob. niebo 5.

Okruchy, ochłapy spadłe z pańskiego stołu zob. stół 3.

Spadać w dół zob. iść 10.

Spaść do roli kogoś, do jakiejś roli zob. rola 5.

Spaść do rynsztoka, na (samo) dno zob. dno 5.

Spaść (jak kot) na cztery łapy zob. łapa 4.

Spaść na łeb, na szyję, z pieca na łeb zob. łeb 7.

Spaść ze stołka, z wysokiego stołka zob. stołek 3.

Spaść z piedestału zob. piedestał 2.

Włos komuś z głowy nie spadnie zob. włos 5.